Kazimierz Władysław Bartel (ur. 3 marca 1882 we Lwowie, zm. 26 lipca 1941 we Lwowie) – polski polityk, matematyk, rektor Politechniki Lwowskiej. Poseł na Sejm, pierwszy premier Polski po przewrocie majowym, premier pięciu rządów Rzeczypospolitej, senator, podpułkownik Wojska Polskiego, Kawaler Orderu Orła Białego i Orderu Virtuti Militari.
Po zdaniu gimnazjum dojrzałości wstąpił na Politechnikę Lwowską (ówczesną Szkołę Politechniczną), na Wydział Budowy Maszyn. Po zakończeniu studiów w 1909 pozostał na uczelni jako asystent w Katedrze Geometrii Wykreślnej. Stopień doktora nauk technicznych uzyskał w roku 1911. Był jednym z pierwszych w Austrii doktorów nauk technicznych. W 1913 został profesorem geometrii wykreślnej Politechniki Lwowskiej. Podczas I wojny światowej wcielony do armii austro-węgierskiej. Do Lwowa powrócił w 1918.
W 1919 brał udział w walkach polsko-ukraińskich jako dowódca wojsk kolejowych i komendant obrony Dworca Głównego. W tym samym roku został szefem kolejnictwa polowego w Sztabie Generalnym Wojska Polskiego. Sukcesy na tym polu spowodowały, że po zakończeniu walk i odblokowaniu miasta został powołany przez premiera Leopolda Skulskiego na stanowisko ministra kolei żelaznych. Pełnił tę funkcję także w gabinetach Wincentego Witosa i Władysława Grabskiego.
W 1922 został wybrany do Sejmu i posłował nieprzerwanie do 1929. Po zamachu majowym Piłsudskiego został mianowany premierem i pełnił tę funkcję pięciokrotnie do 1930. W pierwszym rządzie Piłsudskiego pełnił funkcję wicepremiera i ministra wyznań i oświecenia publicznego, a także w praktyce przewodził obradom Rady Ministrów.
Jego zwolennicy podkreślali sprawność z jaką łagodził spory i zarządzał państwem. Jego przeciwnicy natomiast widzieli w nim narzędzie ograniczania roli parlamentu (tzw. bartlowanie Sejmu). W 1929 zrezygnował z mandatu poselskiego i powrócił do kariery naukowej na Politechnice Lwowskiej. W tym samym roku został wybrany rektorem uczelni. Przyznano mu także tytuł doktora honoris causa oraz członkostwo w Polskiej Akademii Umiejętności; w latach 1930-1932 był prezesem Polskiego Towarzystwa Matematycznego. W tym czasie opublikował swe najważniejsze dzieła, między innymi serię wykładów na temat perspektywy w malarstwie europejskim. Była to pierwsza taka publikacja w świecie. W 1938 został powołany przez Prezydenta RP na senatora i pełnił tę funkcję do wybuchu wojny.
We wrześniu 1939, w czasie obrony Lwowa przed natarciem wojsk niemieckich, Kazimierz Bartel stanął na czele Komitetu Obywatelskiego. Po zajęciu Lwowa przez ZSRR pozwolono mu na kontynuowanie wykładów na politechnice. W 1940 został wraz z kilkoma innymi politykami i profesorami wezwany do Moskwy, gdzie zaproponowano mu miejsce w Radzie Najwyższej ZSRR. Bartel propozycję tę odrzucił.
Wkrótce po zajęciu Lwowa przez Niemców 30 czerwca 1941, Bartel został aresztowany w ramach Akcji AB i przewieziony do więzienia Gestapo na ulicy Łąckiego. Zaproponowano mu utworzenie marionetkowego rządu okupowanej Polski. Bartel odmówił i na osobisty rozkaz Himmlera został rozstrzelany 26 lipca 1941. Miejsce jego pochówku pozostaje nieznane.
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
kliknij aby powiększyć
